1002 Projesi kapsamında TÜBİTAK tarafından desteklenen 118K413 nolu proje, 2013 sonrası Türk-Amerikan ilişkilerinde yaşanan krizi uluslararası ilişkiler içinde görece yeni olan hiyerarşi yaklaşımı ile açıklamayı hedeflemektedir.

Proje Yürütücüsü: Ali Balcı, Araştırmacılar: Elif Madakbaş Gülener (15 Eylül 2018 – 1 Ekim 2018), Filiz Cicioğlu ve Ensar Muslu (15 Nisan 2019 -15 Haziran 2019), Bursiyeler: Cahit Çelik, Dilek Küçükboz ve Uğur Uygun

Takvim: 15 Eylül 2018 – 15 Haziran 2019

Bütçe: 8.750 TL (1.350 $ – 16 Eylül 2018 kuru ile)

ÖZET: İki ülke ilişkilerinin İkinci Dünya Savaşı sonrası tarihinde ilk kez gittikçe tırmanan ve nihayetinde (Suriye’de) adı konulmamış bir vekalet savaşına varan derin bir kriz yaşanmaktadır. Söz konusu kriz “eksen kayması” özelinde çalışılsa da, Uluslararası İlişkiler disiplini içindeki teorik literatüre eklemlenmemiştir. Üstelik “eksen kayması” analizleri projenin konusu olan krizden önce sıklıkla kullanılmış ve bu nedenle 2013 sonrası krize özgü bir açıklama sunmaktan uzaktır.

Nasıl oluyor da Amerikan düzeni içinde egemenliğinden verdiği taviz karşılığı (ülkedeki Amerikan üsleri ve dış politikasını Amerikan nüfuzuna açmak) iki önemli fayda sağlayan (güvenlik şemsiyesi ve liberal ekonominin getirdiği refah) Türkiye, Amerikan düzeni ile yaptığı sözleşmenin sınırlarını zorlayan bir politik tercihte bulunuyor? Projenin temel argümanı, Türkiye’nin içinde bulunduğu bölgede Rusya askeri bir güç alternatifi olarak ortaya çıkmış ve ABD’nin burada Soğuk Savaş sonrasından beri devam ettirdiği askeri müdahale tekelini kırmıştır (Gürcistan, Ukrayna ve Suriye). Bu yeni durum Türkiye’nin Amerika ile olan hiyerarşik ilişkisini temelden etkilemiştir. Etrafındaki bölge iki askeri hiyerarşinin rekabet alanı olan ve Soğuk Savaş’tan farklı olarak Rusya’nın açık bir tehditte bulunmadığı bir bölgesel denklem Türkiye özelinde iki sonuç doğurmaktadır: 1. Söz konusu rekabetin neden olduğu fırsatı değerlendirmek ve Amerikan düzeninde yer alma karşılığında vazgeçilen egemenliği mümkün olduğunca minimuma indirmek, 2. Bölgede rakip bir askeri hiyerarşi ile rekabet etmek zorunda kalan Amerika’nın kendi düzeni içindeki Türkiye’nin egemenliği üzerindeki gücünü genişletme ihtiyacı. Yeni düzenin Türkiye’yi karşı karşıya bıraktığı bu iki sonucun kısa ve orta vadede nasıl şekilleneceği, Türk iç ve dış politikasını önemli ölçüde etkileyecek temel parametredir. Projeden beklenen temel çıktı söz konusu parametreyi hem uzmanlar hem de siyasi karar vericiler için açıklamak ve olası senaryoları (yapılan sunumlar ve yayımlanan makaleler yoluyla) netleştirmektir.

PROJE ÇIKTILARI

Proje Sonuç Metni, “Hiyerarşi Sarsıldığında: 2013 Sonrası Türkiye’nin Amerikan Düzeni ile Krizi” PDF

Project Outcome: “When Hierarchy Shattered: Turkey’s post-2013 Crisis with the US-led Order” PDF

Makaleler

Ali Balcı ve Dilek Küçükboz Karafil, “Hiyerarşi Teorisi ve İkincil Devletlerin Otonomi Arayışı”, Murat Çemrek ve M. Cüneyt Özşahin (Editör), Uluslararası İlişkilerden Küresel Siyasete: Teori ve Metod Üzerine Kritikler, Orion, 2020 (Yayımlanacak)

Ali Balcı, “A Three-level Analysis of Turkey’s Crisis with the U.S.-led Order”, Insight Turkey, 21(4) 2019: 13-24

Balcı, Ali, Filiz Cicioğlu ve Dilek Küçükboz, “Türkiye’nin Ekseni Kayıyor mu? Bir Literatür Değerlendirmesi”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 2019, 11(20): 66-81 PDF

Balcı, Ali ve Elif Madakbaş Gülener, “Turgut Özal Dış Politikası: Amerikan Düzeninde Yeniden Konumlanma ve Otonomi Arayışı”, Muhafazakar Düşünce, 15(4), Eylül-Aralık 2018: 77-98 PDF

Balcı, Ali ve Cahit Çelik, “Turkey’s Military Power in the 2000s: An Assessment for Measurement Methods”, Turkish Policy Quarterly, 18(2), Summer 2019, 101-111 PDF

Gazete/Yorum Yazıları

Balcı, Ali, “Türk-Amerikan ilişkilerinde kriz: Neden, nasıl ve nereye?”, Anadolu Ajansı, Analiz Haber, 6 Aralık 2018, https://www.aa.com.tr/tr/analiz-haber PDF

Ödüller

Sakarya Üniversitesi JPEG